ગિરનાર પર્વત, ગુજરાત

 


🕉️ ગિરનાર પર્વત (Girnar Hill, Junagadh – Gujarat)

સ્થાન: જૂનાગઢ, સૌરાષ્ટ્ર, ગુજરાત
ઉચ્ચતા: આશરે 3,666 ફૂટ (1,117 મીટર)
વિશેષતા: ધર્મ, ઇતિહાસ, પ્રકૃતિ અને તીર્થયાત્રાનું અનોખું સંયોજન

🏔️ 1. ગિરનારનો પરિચય

ગિરનાર પર્વત ગુજરાતના જૂનાગઢ શહેરના ઉત્તર-પૂર્વમાં આવેલું છે. આ પર્વતમાળામાં અનેક શિખરો છે જેમાં દત્તાત્રેય શિખર સૌથી ઊંચું ગણાય છે. ગિરનારને જૈન અને હિંદુ બંને ધર્મમાં અત્યંત પવિત્ર સ્થાન માનવામાં આવે છે.

  • પર્વતમાળાનું સ્વરૂપ: જ્વાળામુખી પથ્થરોમાંથી બનેલું પ્રાચીન પર્વત સમૂહ.

  • ચડાણ: લગભગ 10,000 પગથિયા છે.

  • આસપાસનું વાતાવરણ: ઘન જંગલ, ઝરણાં, અને પવિત્ર કુંડો.

📜 2. ઇતિહાસ

  • ગિરનારની પાદમાં મૌર્ય સમ્રાટ અશોકનો પ્રાચીન શિલાલેખ આવેલો છે (ઈ.સ.પૂ. 250).

  • સોલંકી રાજાઓએ અહીં સુંદર જૈન મંદિરો બાંધ્યાં હતા (10મી–12મી સદી).

  • ગિરનારનો ઉલ્લેખ સ્કંદપુરાણ, મહાભારત તથા અન્ય પુરાણોમાં પણ થાય છે.

  • પ્રાચીન સમયમાં આ સ્થળ રૈવટગિરિ તરીકે ઓળખાતું હતું.

🕉️ 3. ધાર્મિક અને પૌરાણિક મહત્વ

(A) જૈન ધર્મ

  • 22મા તીર્થંકર ભગવાન નિમિનાથે ગિરનાર પર મોક્ષ પ્રાપ્ત કર્યો હતો.

  • અતિ પ્રસિદ્ધ નિમિનાથ જૈન મંદિર અહીં આવેલું છે, જે કાંસ્ય પ્રતિમા અને શિલ્પકળા માટે જાણીતું છે.

  • ગિરનાર જૈન તીર્થયાત્રા માટે એક મુખ્ય કેન્દ્ર છે.

(B) હિંદુ ધર્મ

  • ગિરનારને રૈવટગિરિ અથવા ઉજ્જયંતગિરિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

  • દત્તાત્રેય મંદિર: પર્વતના સૌથી ઊંચા શિખર પર સ્થિત છે.

  • અંબાજી / અંબિકા માતાનું મંદિર: મધ્ય ભાગે આવેલું છે, જે શક્તિપૂજકોએ મહત્વનું માન્યું છે.

  • ગોરખનાથ મંદિર: નાથ સંપ્રદાયના અનુયાયીઓ માટે પવિત્ર સ્થાન.

  • ભવનાથ મહાદેવ મંદિર: પર્વતના પાદમાં આવેલું છે, જ્યાં દર વર્ષે મહાશિવરાત્રિ મેળો યોજાય છે.



🌿 4. ભૂગોળ અને રચના

  • ગિરનાર “Deccan Trap” લાવા ક્ષેત્રમાં આવેલ છે.

  • પર્વતનો ઉદ્ભવ લાખો વર્ષ જૂનો છે અને તે એક જ્વાળામુખી ઉત્પત્તિ ધરાવે છે.

  • આસપાસનો વિસ્તાર વનસ્પતિ અને પ્રાણી જીવન માટે સમૃદ્ધ છે — ગિરનાર વન્યજીવ અભયારણ્ય આ પર્વતને ઘેરે છે.

🚆 5. ત્યાં કેવી રીતે પહોંચી શકાય

(A) ટ્રેન દ્વારા

  • નજીકનું રેલવે સ્ટેશન: Junagadh Junction

  • મુખ્ય ટ્રેનો: રાજકોટ, અમદાવાદ, વડોદરા, સુરત, મુંબઈથી સીધી ટ્રેન ઉપલબ્ધ છે.

  • સ્ટેશનથી “ભવનાથ તળેટી” (Girnar base) સુધી 10-15 મિનિટમાં ટેક્સી / ઓટો મળે છે.

(B) બસ દ્વારા

  • GSRTC (ગુજરાત સ્ટેટ રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ) બસો જૂનાગઢ સુધી નિયમિત છે.

  • રાજકોટ, ભાવનગર, અમદાવાદ, જામનગર વગેરે શહેરોમાંથી સીધી બસ સેવા ઉપલબ્ધ.

(C) રોડ દ્વારા

  • રાજ્ય માર્ગ NH-8D મારફતે સરળ વાહન વ્યવહાર.

  • ખાનગી ટેક્સી અથવા કાર ભાડે લેવી વધુ અનુકૂળ રહેશે.

(D) રોપવે (ઉડાનખટોલા)

  • Girnar Ropeway (“ઉડાનખટોલા”) એ એશિયાનો સૌથી લાંબો રોપવે છે.

  • લંબાઈ: આશરે 2.3 કિ.મી.

  • સમય: માત્ર 7–8 મિનિટમાં અંબાજી મંદિર સુધી પહોંચે છે.

  • 📍 વેબસાઇટ: www.udankhatola.com

🏞️ 6. આજુબાજુ ફરવા જેવી જગ્યાઓ

  1. ઉપર્કોટ કિલ્લો – જૂનાગઢનો ઐતિહાસિક કિલ્લો

  2. મહાબત મકબરા – સુંદર ઈસ્લામિક શૈલીનું મકબરો

  3. દમોદર કુંડ – પવિત્ર સ્નાન સ્થળ

  4. ગિર રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન – પ્રસિદ્ધ “એશિયાટિક સિંહ” જોવા માટે

  5. સક્કરબાગ ઝૂ – જૂનાગઢ શહેરમાં

  6. અશોક શિલાલેખ – સમ્રાટ અશોકના ધર્મ પ્રસારના શિલાલેખ



🏠 7. રહેવાની અને જમવાની સુવિધા

🔸 ધર્મશાળા / આશ્રમ

  • Girnar Darshan Jain Dharamshala
    📞 +91 94096 85999
    🌐 www.girnardarshan.com

  • Nemiji Dharamshala, Digambar Jain Dharamshala, Rajendra Bhavan વગેરે પણ ઉપલબ્ધ છે.

🔸 હોટલ વિકલ્પો

  • The Fern Leo Resort & Club

  • Bellevue Sarovar Premiere

  • Click Hotel Junagadh

  • Hotel Bhagyoday Palace

(બધા હોટલ જૂનાગઢ શહેરમાં, ગિરનારથી 5–7 કિ.મી. અંતરે)

🛕 8. પૂજાઓ અને ધાર્મિક કાર્યક્રમો

  1. ભવનાથ મેળો (મહાશિવરાત્રિ)

    • દર વર્ષે ફેબ્રુઆરી–માર્ચમાં યોજાય છે.

    • નાગ સાધુઓ, ભક્તો અને પ્રવાસીઓ મોટી સંખ્યામાં ઉપસ્થિત રહે છે.

    • મુખ્ય પૂજા, આરતી, શોભાયાત્રા અને ભક્તિ સંગીતનું આયોજન.

  2. ગિરનાર પરિક્રમા યાત્રા

    • વર્ષમાં એક વાર ગિરનારની આસપાસ 36 કિ.મી. લાંબી પરિક્રમા થાય છે.

    • હજારો યાત્રાળુઓ ભાગ લે છે.

  3. દૈનિક પૂજા કાર્યક્રમો

    • અંબાજી મંદિર, દત્તાત્રેય મંદિર અને જૈન મંદિરોમાં નિત્ય આરતી, અભિષેક અને પ્રસાદ વિતરણ થાય છે.

🧾 9. ઉતાર અને રૂમ બુકિંગ

🔹 Girnar Darshan Dharamshala Booking

  • 📞 ફોન: +91 94096 85999 / +91 97272 22247

  • 🌐 વેબસાઇટ: www.girnardarshan.com

  • રૂમ પ્રકાર: Non-AC / AC, ફેમિલી રૂમ / ડોર્મિટરી

  • બુકિંગ સમય: યાત્રા પહેલાં 15–20 દિવસ અગાઉ કરવું શ્રેષ્ઠ.

🔹 Girnar Tirth Seva (વિશેષ યાત્રા આયોજન)

  • 📞 હેલ્પલાઇન: +91 98921 98420 / +91 98676 82567

  • 🌐 વેબસાઇટ: www.samkitgroup.com

📅 10. પ્રવાસ સમય અને સલાહ

  • શ્રેષ્ઠ સમય: નવેમ્બર થી ફેબ્રુઆરી

  • ચડાણ સમય: વહેલી સવારે 4 થી 5 વાગ્યે શરૂ કરવું (ગરમી ટાળવા)

  • લગભગ સમય: 4–5 કલાક ચડાણ + 3–4 કલાક ઉતરણ

  • સલાહ:

    • હળવું ખોરાક, પાણી અને આરામદાયક પગરખાં લઈ જવું

    • ગિરનાર રોપવેના સમય અને ટિકિટ ઓનલાઇન ચકાસવી

    • વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે રોપવે ઉપયોગી છે

✨ 11. ગિરનારની વિશેષતા

“ગિરનાર” એ જગતનું એવું સ્થાન છે જ્યાં ભક્તિ, પ્રકૃતિ અને આધ્યાત્મિકતા એક સાથે મળે છે.
અહીં ચડાણ માત્ર પર્વત પર નહિ — એ તો આત્માની ઊંચાઈએ પહોંચવાનો માર્ગ છે.



 

આ જુવો એકવાર .....