દ્વારકા — શ્રીકૃષ્ણની નગરી, ગુજરાત

 

🛕 દ્વારકા — શ્રીકૃષ્ણની નગરી



📜 1. ઇતિહાસ અને પૌરાણિક કથા

  • દ્વારકા ભારતના પ્રાચીન અને પવિત્ર શહેરોમાંનું એક છે.

  • “દ્વારકા” શબ્દનો અર્થ છે “દરવાજાનું શહેર” — દ્વાર એટલે દરવાજો, અને કા એટલે સ્થાન.

  • પુરાણોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે પોતાનું રાજ્ય દ્વારકા ખાતે સ્થાપ્યું હતું, જ્યારે તેમણે મથુરા છોડીને અહીં દરિયાકિનારે નવું શહેર વસાવ્યું.

  • દ્વારકા ને “મોક્ષધામ” અને “સપ્ત પુરીઓ” (ભારતના સાત પવિત્ર શહેરો) માં સ્થાન મળ્યું છે.

  • ભગવાન કૃષ્ણનાં સ્વર્ગ ગમન પછી દ્વારકા દરિયામાં વિલય પામી ગઈ હતી એવી પૌરાણિક માન્યતા છે.

  • પુરાતત્વ વિભાગે સમુદ્રમાં ડૂબેલા દ્વારકાના અવશેષો શોધ્યા છે — પથ્થરના સ્તંભો, દિવાલો અને નાવના નાંખ મળ્યા છે.

  • મધ્યયુગમાં દ્વારકાધીશ મંદિર તૂટી ગયું હતું, બાદમાં રાજાઓ અને ભક્તો દ્વારા તેનું પુનર્નિર્માણ થયું.

🏰 2. દ્વારકાધીશ મંદિરની રચના

  • દ્વારકાનું મુખ્ય મંદિર “જગત મંદિર” અથવા “દ્વારકાધીશ મંદિર” તરીકે ઓળખાય છે.

  • મંદિર લગભગ 43 મીટર (142 ફૂટ) ઊંચું છે અને તેની ઉપર દરરોજ 52 ગજ લાંબો ધ્વજ ફરકાવવામાં આવે છે.

  • મંદિર મારુ-ગુરજારા શૈલીમાં બનેલું છે અને તેમાં 72 સ્તંભો છે.

  • મંદિર ગોમતી નદીના તટ પર દરિયાની નજીક આવેલું છે.

  • મંદિરનું વર્તમાન સ્વરૂપ લગભગ 2000 વર્ષ જૂનું માનવામાં આવે છે.

🌍 3. દ્વારકાનું ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક મહત્વ

  • દ્વારકા “ચાર ધામ” યાત્રામાંથી એક છે (બાકી ત્રણ છે — બદ્રીનાથ, પુરી, રામેશ્વરમ).

  • ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અહીં “દ્વારકાધીશ” (દ્વારકાનો રાજા) તરીકે પૂજાય છે.

  • અહીં પૂજા-અર્ચન, આરતી અને અભિષેક દર્શનથી આત્મિક શાંતિ અને પુણ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે.

  • દર વર્ષે લાખો યાત્રાળુઓ અહીં દર્શન કરવા આવે છે.



🚆 4. કેવી રીતે પહોંચી શકાય

✈️ હવાઈ માર્ગ

  • નજીકનું એરપોર્ટ: જામનગર એરપોર્ટ (137 કિ.મી.)

  • જામનગરથી દ્વારકા માટે ટેક્સી, કાર અથવા બસ સરળતાથી મળે છે.

🚉 ટ્રેન માર્ગ

  • દ્વારકામાં પોતાનું Dwarka Railway Station (DWK) છે.

  • મુખ્ય ટ્રેનો:

    • અહમદાબાદ → દ્વારકા (રાત્રી ટ્રેન ઉપલબ્ધ)

    • સુરત → દ્વારકા

    • રાજકોટ / જામનગર → દ્વારકા

  • ટ્રેન ટિકિટ માટે: www.irctc.co.in

🚌 બસ માર્ગ

  • ગુજરાત રાજ્ય માર્ગ પરિવહન (GSRTC) દ્વારા રાજ્યના મોટા શહેરોથી બસ ઉપલબ્ધ છે.

  • અહમદાબાદ, વડોદરા, રાજકોટ, સુરત, જામનગર વગેરે શહેરોમાંથી દ્વારકા માટે સીધી બસ ચાલે છે.

  • બસ ટિકિટ માટે: www.gsrtc.in અથવા www.redbus.in

🏖️ 5. દ્વારકા અને આસપાસ ફરવા જેવી જગ્યાઓ

સ્થળનું નામવર્ણન
🛕 Dwarkadhish Templeમુખ્ય ભગવાન કૃષ્ણનું મંદિર
🏝️ Bet Dwarkaદરિયાની વચ્ચે આવેલું ટાપુ — કૃષ્ણના નિવાસસ્થાન તરીકે માન્ય
🌊 Gomti Ghatગોમતી નદીનું પવિત્ર તટ, સ્નાન અને પૂજા માટે પ્રસિદ્ધ
💍 Rukmini Templeકૃષ્ણની પત્ની રુક્મિણીને અર્પિત સુંદર મંદિર
🔱 Nageshwar Jyotirlingaભગવાન શિવના 12 જ્યોતિર્લિંગોમાંનું એક
🌅 Bhadkeshwar Mahadev Templeદરિયાની વચ્ચે આવેલું મંદિર, લહેરોથી ઘેરાય છે
🪔 Dwarka Beach & Lighthouseદરિયાકિનારો, સૂર્યાસ્ત અને ફટોગ્રાફી માટે આદર્શ સ્થળ

🏨 6. રહેવા અને જમવાની સુવિધાઓ

  • દ્વારકામાં અનેક હોટેલ, ધર્મશાળા, આશ્રમ અને ગેસ્ટ હાઉસ ઉપલબ્ધ છે.

  • મંદિરમાંથી થોડા અંતરે જ ઘણા શાકાહારી ભોજનાલય અને પ્રસાદ ભંડાર છે.

  • સરકારી સર્કિટ હાઉસ અને ટૂરિસ્ટ ગેસ્ટ હાઉસ પણ ઉપલબ્ધ છે.

મુખ્ય સંપર્ક:
📞 Circuit House, Dwarka: 02892-235235 / 234533
🌐 devbhumidwarka.nic.in

🕉️ 7. પૂજા અને દર્શન સમય

પૂજા / દર્શનસમય
મંગલ આરતી6:30 AM
શ્રીંગાર દર્શન8:00 AM – 9:00 AM
રાજભોગ દર્શન11:00 AM – 12:15 PM
મંદિર બંધ1:00 PM – 5:00 PM
સાંજ આરતી7:30 PM – 9:00 PM

📿 પૂજાઓમાં: મંગલ આરતી, અભિષેક, રાજભોગ, સાંજ આરતી, અને ધ્વજ ચઢાવવાની વિધિ સૌથી પ્રસિદ્ધ છે.
🙏 Darshan દરમિયાન ભક્તોને પરંપરાગત વસ્ત્ર પહેરવાની સલાહ છે.

💻 8. દર્શન / પૂજા માટે બુકિંગ

  • દ્વારકાધીશ મંદિરનું Darshan Online Booking અને Live Darshan ઉપલબ્ધ છે.

  • બુકિંગ માટે અધિકૃત સાઇટ:
    🌐 templetimings.in/dwarkadhish-temple
    🌐 utsav.gov.in/dwarkadhish-temple-live-darshan

  • ખાસ તહેવારો (જેમ કે જન્માષ્ટમી, દિવાળી) પહેલાં 1-2 અઠવાડિયા અગાઉ બુકિંગ કરાવવું સારું.

મંદિર સંપર્ક:
📞 +91 2892 234080
📧 dwarkadhishtemple@dwarkadhish.org

🌅 9. ઉપસંહાર

દ્વારકા એ માત્ર એક શહેર નહીં પરંતુ ભગવાન કૃષ્ણની દિવ્ય લીલાઓનું જીવંત સ્મારક છે.
અહીં આવવાથી આધ્યાત્મિક શાંતિ, ભક્તિ અને ઈતિહાસનો અદભૂત અનુભવ થાય છે.
“જય દ્વારકાધીશ!”

આ જુવો એકવાર .....